Tại sao trẻ sơ sinh cần tiêm phòng sớm

Tiêm phòng cho trẻ sơ sinh là một biện pháp y tế thiết yếu, được các tổ chức y tế thế giới và Việt Nam khuyến nghị mạnh mẽ để bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ngay từ những ngày đầu đời. Theo cập nhật mới nhất từ Bộ Y tế Việt Nam năm 2025, việc tiêm chủng sớm không chỉ giúp trẻ xây dựng hệ miễn dịch mà còn giảm thiểu rủi ro lây lan từ mẹ sang con, đặc biệt trong bối cảnh các bệnh như viêm gan B và lao vẫn lưu hành phổ biến tại khu vực Đông Nam Á.

Lợi ích của việc tiêm phòng sớm cho trẻ sơ sinh

Việc tiêm phòng sớm cho trẻ sơ sinh mang lại vô số lợi ích, không chỉ bảo vệ cá nhân trẻ mà còn góp phần kiểm soát dịch bệnh trong cộng đồng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các nghiên cứu từ Hệ thống tiêm chủng VNVC năm 2025, tiêm chủng đúng lịch có thể phòng ngừa đến 95% các bệnh nguy hiểm, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và giảm gánh nặng y tế cho gia đình. Dưới đây là những lợi ích nổi bật mà cha mẹ cần biết.

Bảo vệ trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị tấn công bởi các virus và vi khuẩn từ môi trường xung quanh. Tiêm phòng sớm tạo ra lớp “lá chắn” bảo vệ, ngăn chặn sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh như viêm gan B, lao, bạch hầu hay ho gà.

Ví dụ, vaccine viêm gan B được tiêm trong 24 giờ đầu sau sinh có thể ngăn ngừa đến 95% trường hợp lây nhiễm từ mẹ, theo các thử nghiệm lâm sàng được cập nhật trong hướng dẫn của Bộ Y tế Việt Nam năm 2025.

Mẹ sau sinh nên kết hợp chăm sóc da và theo dõi sức khỏe trẻ, bao gồm việc kiểm tra lịch tiêm chủng để tránh bỏ lỡ. Điều này không chỉ giúp trẻ tránh các bệnh cấp tính mà còn giảm nguy cơ bùng phát dịch, như trường hợp lao phổi vẫn ghi nhận hàng nghìn ca mới mỗi năm tại Việt Nam.

Cha mẹ có thể hình dung: một mũi tiêm đơn giản có thể cứu trẻ khỏi những cơn sốt cao, khó thở hay tổn thương nội tạng do bệnh truyền nhiễm gây ra, mang lại sự yên tâm lâu dài.

Xây dựng hệ miễn dịch mạnh mẽ từ giai đoạn đầu đời

Từ những ngày đầu, hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh chủ yếu dựa vào kháng thể từ mẹ qua nhau thai và sữa mẹ, nhưng chúng nhanh chóng suy giảm sau vài tháng.

Tiêm phòng sớm kích thích cơ thể trẻ sản xuất kháng thể riêng, xây dựng nền tảng miễn dịch vững chắc. Theo các chuyên gia từ Vinmec và VNVC, việc tiêm vaccine như BCG (phòng lao) trong tháng đầu giúp trẻ tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, bảo vệ khỏi các biến chứng như lao màng não – một bệnh có tỷ lệ tử vong cao ở trẻ nhỏ.

Nghiên cứu năm 2025 từ Medinet cho thấy trẻ được tiêm đầy đủ từ sơ sinh có khả năng chống chịu bệnh tật tốt hơn 70-90% so với trẻ không tiêm, giúp bé phát triển thể chất và trí tuệ mà không bị gián đoạn bởi bệnh tật.

Giảm nguy cơ tử vong và biến chứng nặng

Một trong những lợi ích lớn nhất là giảm tỷ lệ tử vong và biến chứng lâu dài. Các bệnh như viêm gan B có thể dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan nếu không được phòng ngừa sớm, trong khi lao có thể gây tổn thương phổi vĩnh viễn.

Theo báo cáo từ WHO và Bộ Y tế Việt Nam năm 2025, tiêm chủng sớm đã giúp giảm 85% ca tử vong do bệnh truyền nhiễm ở trẻ dưới 1 tuổi tại các nước đang phát triển, bao gồm Việt Nam. Trẻ không tiêm có nguy cơ cao hơn gấp nhiều lần mắc bệnh nặng, dẫn đến nhập viện kéo dài và chi phí điều trị cao.

Các vaccine quan trọng cần tiêm ngay sau sinh

Dựa trên lịch tiêm chủng mở rộng năm 2025 từ Bộ Y tế, trẻ sơ sinh cần được tiêm một số vaccine ngay sau sinh để tối ưu hóa bảo vệ. Các vaccine này được thiết kế an toàn, với tỷ lệ phản ứng phụ thấp, và nên được thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín.

Vaccine viêm gan B trong 24 giờ đầu tiên

Vaccine viêm gan B là mũi tiêm đầu đời quan trọng nhất, được khuyến cáo tiêm trong vòng 24 giờ sau sinh để ngăn ngừa lây truyền từ mẹ. Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ nhiễm viêm gan B cao, với khoảng 6-8% dân số mang virus, nên việc tiêm sớm là bắt buộc.

Các loại vaccine như Engerix B hoặc Gene Hbvax được sử dụng, với liều lượng 10mcg/0.5ml cho trẻ sơ sinh. Nếu mẹ dương tính với virus, trẻ cần tiêm thêm huyết thanh kháng thể để tăng hiệu quả lên 95%.

Phụ huynh nên kiểm tra kết quả xét nghiệm của mẹ trước sinh để chuẩn bị. Tại BON Spa, chúng tôi khuyên kết hợp với các gói chăm sóc sau sinh để theo dõi phản ứng của trẻ, như sốt nhẹ hoặc sưng tại chỗ tiêm, thường tự khỏi sau 1-2 ngày.

Vaccine lao (BCG) để phòng lao màng não và lao kê

Vaccine BCG phòng lao được tiêm trong tháng đầu, lý tưởng nhất là ngay sau sinh nếu trẻ đủ 2kg. Nó bảo vệ trẻ khỏi các dạng lao nặng như lao màng não và lao kê, với hiệu quả lên đến 70-80% ở trẻ nhỏ theo khuyến cáo của WHO và Bộ Y tế Việt Nam năm 2025. Vaccine được tiêm dưới da cánh tay trái, và có thể gây sẹo nhỏ – dấu hiệu bình thường cho thấy miễn dịch đang hoạt động. Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân cần hoãn đến khi đủ điều kiện, nhưng không nên muộn quá 1 năm. Trong bối cảnh lao vẫn là bệnh hàng đầu tại Việt Nam với hơn 170.000 ca mới/năm, vaccine này là “lá chắn” thiết yếu, giúp trẻ tránh biến chứng như suy hô hấp hay tổn thương não.

Các vaccine khác trong tháng đầu tiên

Ngoài hai vaccine trên, trẻ có thể được tiêm thêm các mũi khác tùy theo lịch mở rộng. Từ 1-2 tháng tuổi, trẻ cần vaccine 6 trong 1 (bạch hầu, ho gà, uốn ván, Hib, bại liệt, viêm gan B nhắc lại) và vaccine ngừa phế cầu khuẩn. Theo lịch 2025 từ VNVC, trẻ 2 tháng tuổi nên tiêm vaccine rota virus để phòng tiêu chảy cấp. Cha mẹ cần theo dõi lịch tại các trung tâm y tế dự phòng hoặc bệnh viện, và ghi chép để tránh bỏ lỡ. Những vaccine này không chỉ bảo vệ trẻ mà còn giảm nguy cơ lây lan cộng đồng, đặc biệt trong mùa dịch.

Rủi ro nếu không tiêm phòng sớm cho trẻ sơ sinh

Không tiêm phòng sớm có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt khi trẻ tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Theo các chuyên gia từ VNVC và Vinmec năm 2025, trẻ không tiêm có nguy cơ mắc bệnh cao gấp nhiều lần, dẫn đến biến chứng lâu dài.

Tăng nguy cơ nhiễm virus từ mẹ sang con

Trẻ sơ sinh dễ bị lây virus từ mẹ qua đường sinh nở hoặc tiếp xúc gần. Không tiêm viêm gan B sớm có thể dẫn đến nhiễm mạn tính ở 90% trường hợp, theo nghiên cứu từ Medlatec. Tương tự, lao có thể lây từ người thân, gây bệnh sớm nếu không có BCG. Cha mẹ cần xét nghiệm trước sinh để giảm rủi ro này.

Dễ mắc bệnh nặng do hệ miễn dịch yếu

Với hệ miễn dịch non nớt, trẻ không tiêm dễ mắc bệnh nặng như ho gà hay bại liệt, dẫn đến nhập viện và tỷ lệ tử vong cao. Báo cáo từ Hello Bacsi cho thấy trì hoãn tiêm tăng nguy cơ biến chứng gấp đôi. Trẻ có thể gặp suy hô hấp hoặc tổn thương não, ảnh hưởng phát triển.

Biến chứng dài hạn như xơ gan hoặc ung thư

Không tiêm viêm gan B có thể dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan sau này, với tỷ lệ 25% ở người nhiễm mạn tính. Lao không phòng ngừa có thể gây tàn tật vĩnh viễn. Tiêm phòng sớm là cách duy nhất để tránh những rủi ro này, mang lại cuộc sống khỏe mạnh cho trẻ.